Malarstwo, fotografia, muzyka, kino - we wszystkich tych dziedzinach działali artyści i artystki, którzy są bohaterkami_ami filmów walczących o Nos Chopina.
Dziesięć wyjątkowych opowieści o takich postaciach, jak Genesis P-Orridge, Jacek „Budyń” Szymkiewicz, Martin Parr, Amanda Lear, Charlie Chaplin, Hayao Miyazaki czy Wilhelmina Barns-Graham, czeka na publiczność podczas 22. MDAG. Przyglądamy się bliżej ich fascynującej twórczości oraz dokumentalnym obrazom ich często pełnego zwrotów akcji życia.
NAGŁE PRZEBŁYSKI GŁĘBI ISTNIENIA („A Sudden Glimpse to Deeper Things”), reż. Mark Cousins
Film z narracją Tildy Swinton, który zgłębia tajemnicę kreatywności, zabierając nas w podróż po świecie sztuki. Reżyser Mark Cousins znany ze swoich monumentalnych filmów o historii kina, przygląda się życiu i twórczości szkockiej artystki Wilhelminy Barns-Graham. Unikalne podejście malarki do kolorów odkrywa przed nami nowe sposoby postrzegania malarstwa abstrakcyjnego. Mizoginistyczny klimat epoki, w której żyła Willie (jak potocznie ją nazywano), spowodował, że nie została zapamiętana jako geniuszka, którą była.
Nowemu filmowi Marka Cousinsa towarzyszy retrospektywa jego twórczości - Historie patrzenia, której kuratorem jest dyrektor artystyczny festiwalu Karol Piekarczyk. Cousins przyjedzie do Warszawy, spotka się z publicznością festiwalu oraz odbędzie się jego unikalny masterclass.
PAMIĘĆ FOTOGRAFICZNA („A Photographic Memory”), reż. Rachel Elizabeth Seed
Reżyserka i fotografka Rachel Elizabeth Seed 30 lat po śmierci matki postanawia poszukać informacji na jej temat. Podróżująca po świecie dziennikarka, Sheila Turner-Seed, zmarła na tętniaka mózgu, gdy córka miała 18 miesięcy. Reżyserka odkrywa, że matka nagrała w latach 70. ubiegłego wieku ponad 50 godzin wywiadów z największymi fotografami ostatniego stulecia, w tym Henrim Cartier-Bressonem, Lisette Model, Gordonem Parksem, W. Eugene Smithem, Romanem Vishniacem, Cornellem Capy i Bruce’m Davidsonem. Film jest refleksją na temat pamięci, przywracania dziedzictwa oraz stawiania czoła stracie.
S/HE IS STILL HER/E: HISTORIA GENESIS P-ORRIDGE („S/He Is Still Her/e: The Official Genesis P-Orridge Documentary”), reż. David Charles Rodrigues
Współzałożycielka grup Throbbing Gristle i Psychic TV, awangardowa artystka, duchowa odkrywczyni, okultystka i transgresyjna rewolucjonistka w kwestiach płci, która określała siebie jako osobę pandrogeniczną. Aż do teraz nie znaliśmy prawdziwego życia Genesis P-Orridge. Film dokumentuje okres, gdy zmagała się z białaczką, a przy okazji ujawniła, jak wiele poświęceń i korzyści płynęło z jej nadzwyczajnego życia. W filmie występują William Burroughs, Brion Gyson, Timothy Leary, nepalscy mnisi, afrykańscy szamani i… królowa Elżbieta II.
CZY MASZYNY ŚNIĄ O ŚMIERCI? („About a Hero”), reż. Piotr Winiewicz
„Nawet za 4500 lat sztuczna inteligencja nie zrobi lepszego filmu ode mnie” – zapowiedział kiedyś Werner Herzog. Piotr Winiewicz zatrudnia do napisania scenariusza Kaspara, czyli model AI, żeby przekonać się, czy to prawda. Na podstawie filmów Herzoga sztuczna inteligencja tworzy hybrydowy film, składający się z fabularnej narracji, niepozbawionej autorefleksji, która łączy się z narracją dokumentalną – rozmowami z artystami, filozofami i naukowcami o pojęciu oryginalności, mautentyczności, nieśmiertelności oraz duszy w dobie AI.
SZKODA, ŻE NARESZCIE („At Least. At Last.”), reż. Sebastian Juszczyk
Film przedstawia postać Jacka „Budynia” Szymkiewicza – nietuzinkowego, utalentowanego artysty i osobowości scenicznej, znanego z wyjątkowych, poetyckich tekstów i pasji do muzyki. Postać Budynia ukazana jest bez kategoryzacji, specjalnych ubarwień i ustalonej tezy. Był twórcą niebanalnym, trudnym do uchwycenia, czułym i empatycznym, ale także nieoczekiwanie szalonym i kontrowersyjnym. To opowieść o relacjach międzyludzkich, zdrowiu psychicznym i uzależnieniach, a wszystko dzieje się na tle społecznego przełomu lat 90. ubiegłego wieku.
NAZYWAM SIĘ MARTIN PARR („I Am Martin Parr”), reż. Lee Shulman
Zdjęcia jednego z najbardziej rozpoznawalnych i kontrowersyjnych brytyjskich fotografów, Martina Parra, działają otrzeźwiająco na umysł, zmuszając do konfrontacji z naszymi wadami i problemami. I choć potrafią rozbawić, to często pozostawiają nas w poczuciu lekkiego zakłopotania, a nawet dyskomfortu. Wymagają przyjrzenia się wnikliwiej jego zupełnie bezkompromisowemu portretowi społeczeństwa konsumpcyjnego. Film jest próbą podsumowania 50-letniej kariery Parra, a także hołdem dla jego twórczości.
DOM, W KTÓRYM NARODZIŁ SIĘ HOUSE („Move Ya Body: The Birth of House”), reż. Elegance Bratton
Wszystko zaczęło się w klubie Warehouse w Chicago. Reżyser używa archiwaliów i współczesnych wywiadów z tymi, którzy byli świadkami narodzin najbardziej tanecznego i radosnego gatunku muzyki rozrywkowej – house’u. Cofamy się do lat 70. XX wieku, kiedy to wydarzenie wymierzone przeciw muzyce disco, Disco Demolition Night – rasistowskie i homofobiczne – dało impuls do narodzin nowej muzyki, która jest częścią dziedzictwa czarnej Ameryki. Zbiorowym bohaterem filmu jest też miasto Chicago i jego undergroundowa scena lat 80. XX wieku.
ENIGMA, reż. Zackary Drucker
April Ashey i Amanda Lear przeszły rzekomo tranzycję w tym samym czasie – w latach 50. XX wieku. O ile jednak Amanda znalazła szczęście wśród dyskotekowych fleszy, to April stanęła twarzą w twarz z fleszami transfobicznej prasy. Film opowiada o ich losach, przywołując nieznane dotąd fakty. Amanda przez dziesięciolecia świadomie zaprzeczała swojej tożsamości i skutecznie zaciemniała prawdę o sobie. Ich rozbieżne drogi ujawniają różne, ale splecione ze sobą, dziedzictwo wzajemnego transpłciowego siostrzeństwa, różne sposoby przetrwania i wyzwolenia z ograniczeń.
CHARLIE CHAPLIN: DUCH WŁÓCZĘGI („Charlie Chaplin: The Spirit of the Tramp”), reż. Carmen Chaplin
Debiut dokumentalny Carmen Chaplin jest filmową biografią jej legendarnego dziadka i jednocześnie próbą zbadania jego romskiego dziedzictwa. Reżyserka twierdzi, że Charlie Chaplin w rzeczywistości nie urodził się w Londynie, a w romskiej społeczności Black Patch w Birmingham. To właśnie własne korzenie miały zainspirować Charliego do wykreowania postaci Włóczęgi – samotnego dżentelmena w za dużych butach i spodniach z laską oraz melonikiem, który marzy o przygodach i wielkiej miłości.
MIYAZAKI. DUCH NATURY („Miyazaki, Spirit of Nature”), reż. Léo Favier
Hayao Miyazaki to dziś bez wątpienia najbardziej rozpoznawalny i wpływowy – obok Walta Disneya – twórca animacji, znany z takich filmów jak: „Mój sąsiad Totoro”, „Księżniczka Manonoke czy Spirited Away: w krainie bogów”. W jego bogatym dorobku znajduje się 11 filmów fabularnych, 10 krótkometrażowych i kilka mang. Wywiady z antropologiem Philippem Descolą oraz filozofem Timothy Mortonem, a także z synem Gorō Miyazakim oraz wieloletnim producentem i przyjacielem Toshio Suzukim przybliżają tajemniczy charakter kultowego artysty.
JAK POWSTAWAŁO ARCYDZIEŁO, CZYLI FILM O „SHOAH” CLAUDE’A LANZMANNA
W temacie wybitnych dzieł i artystek_ów nie sposób zapomnieć o filmie poza konkursem, który odsłania kulisy powstawania jednego z arcydzieł kina dokumentalnego. W tym roku w programie znalazł się film NIE MIAŁEM NIC POZA PUSTKĄ. SHOAH LANZMANNA (All I Had Was Nothingness, reż. Guillaume Ribot), który trafił do sekcji Bohaterowie_ki są wśród nas.
Claude Lanzmann przez 12 lat kręcił „Shoah” (1985) – obraz, który na zawsze zmienił reprezentację Holokaustu w kinie, nie wykorzystując przy tym ani jednego ujęcia czy zdjęcia archiwalnego. Przed „Shoah” nie było filmów o Zagładzie. 40 lat później Guillaume Ribot zagłębił się w 220 godzinach nakręconych przez Lanzmanna materiałów, które nie weszły do finalnej wersji filmu. Reżyser pracował na oślep. Wiedział, że chce rozmawiać z ofiarami, świadkami i oprawcami, ale koncepcja jego filmu często się zmieniała. Nie był łatwym człowiekiem. Poznajemy go jako reportera, który goni za umykająca prawdą, zmęczonego podróżami i problemami z finansowaniem projektu. Początkowo uważał, że Polska nie jest ciekawym miejscem, bo „nic tam już nie ma”, ale gdy zdecydował się tu przyjechać natychmiast zrozumiał, z czym będzie musiał się zmierzyć. Ribot używa tylko słów Lanzmanna zaczerpniętych z jego pamiętnika oraz fragmentów nigdy wcześniej niepublikowanych wywiadów, które przeprowadził, pracując nad jednym z arcydzieł sztuki filmowej. W 2023 roku „Shoah” został wpisany na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Film „Shoah” (1985), reż. Claude Lanzmann, zostanie pokazany 12 kwietnia (część I) i 13 kwietnia 2025 (część II) w kinie Muranów w programie 2. edycji Timeless Film Festival Warsaw (7 – 14 kwietnia 2025). Więcej informacji: www.timelessfilmfestival.pl
22. MDAG odbędzie się od 9 do 18 maja 2025 roku w kinach w Warszawie, Wrocławiu, Gdyni, Poznaniu, Katowicach, Bydgoszczy i Łodzi oraz od 20 maja do 2 czerwca online na mdag.pl! Mecenasem tytularnym wydarzenia jest Bank Millennium (https://www.bankmillennium.pl/).
